SON DAKİKA HABERLERİ: İSRAİL-İRAN SAVAŞINDA SON DURUM: OLABİLECEK EN KÖTÜ SENARYOLAR ŞÖYLE

Ya çatışma tırmanır ve genişlerse? İşte BBC’nin analinize göre işte birkaç olası “en kötü” senaryo…

İLK SENARYO: ABD SAVAŞA SÜRÜKLENİR

ABD her ne kadar bunu reddetse de, İran açıkça ABD güçlerinin İsrail’in saldırılarını onayladığına ve en azından örtük bir destek verdiğine inanıyor.

İran, Irak’taki özel kuvvet kampları, Körfez’deki askeri üsler ve bölgedeki diplomatik misyonlar gibi Orta Doğu’daki ABD hedeflerine saldırabilir. Hamas ve Hizbullah uzmanlara göre “zayıflatılmış olabilir” ancak İran’ın Irak’taki milis destekçileri hala silahlı ve sağlam durumda.

ABD, bu tür saldırıların ihtimal dahilinde olduğunu önceden sezmiş ve bazı personelini geri çekmişti. Kamuoyuna yaptığı açıklamalarda da İran’ı Amerikan hedeflerine yönelik herhangi bir saldırının sonuçları konusunda açıkça uyardı.

Peki ya Tel Aviv’de ya da başka bir yerde bir Amerikan vatandaşı öldürülürse ne olur?

İran’ın İsrail’e Cumartesi gece yarısı yaptığı balistik füze saldırılarından. AP

Donald Trump harekete geçmek zorunda kalabilir. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, uzun süredir ABD’yi İran’a karşı savaşa çekmek istemekle suçlanıyor.

Askeri analistler, yalnızca ABD’nin İran’ın en derinlerdeki nükleer tesislerine, özellikle Fordow’a, nüfuz edebilecek bombardıman uçakları ve sığınak delici bombalara sahip olduğunu söylüyor.

Trump, ‘MAGA’ seçmen kitlesine Orta Doğu’da yeni bir “sonsuz savaş” başlatmayacağına söz vermişti. Ancak aynı şekilde, birçok Cumhuriyetçi hem İsrail hükümetini hem de şimdi Tahran’daki rejimi değiştirme zamanının geldiği görüşünü destekliyor.

Ama ABD aktif bir savaş tarafı haline gelirse, bu durum büyük bir tırmanma olur ve uzun vadeli, yıkıcı sonuçlar doğurabilir.

İKİNCİ SENARYO: KÖRFEZ ÜLKELERİ SAVAŞA SÜRÜKLENİR

İran, İsrail’in iyi korunan askeri ve diğer hedeflerine zarar veremezse, füze saldırılarını yıllardır düşmanlarını desteklediğine inandığı Körfez ülkelerindeki daha ‘yumuşak’ hedeflere yöneltebilir.

Bölgede enerji ve altyapı açısından pek çok potansiyel hedef bulunuyor. 2019’da Suudi Arabistan’daki petrol sahalarına düzenlenen saldırıdan ve 2022’de Yemenli Husilerin BAE’yi hedef almasından İran sorumlu tutulmuştu.

O zamandan bu yana İran ile bölgedeki bazı ülkeler arasında belli bir uzlaşma sağlandı.

Ancak bu ülkeler, ABD hava üslerine ev sahipliği yapıyor. Bazıları geçen yıl İran füzelerinden İsrail’i savunmak için ‘gizlice de olsa’ yardım etmişti.

Körfez saldırıya uğrarsa, hem kendisi hem de İsrail için Amerikan savaş uçaklarının savunmaya geçmesini talep edebilir.

ÜÇÜNCÜ SENARYO: İRAN’IN NÜKLEER KAPASİTESİ YOK EDİLEMEZSE?

BBC, “Ya İsrail’in saldırısı başarısız olursa? Ya İran’ın nükleer tesisleri çok derindeyse, çok iyi korunuyorsa? Ya neredeyse nükleer silah seviyesinde ve yaklaşık on bomba yapacak kadar olan 400 kilogramlık yüzde 60 zenginleştirilmiş uranyum yok edilemezse?” sorusunu sorarak bu senaryoyu şöyle özetledi:

Bu malzemenin gizli madenlerde saklandığı düşünülüyor. İsrail bazı nükleer bilim insanlarını öldürmüş olabilir, ama hiçbir bomba İran’ın bilgi ve uzmanlığını yok edemez.

Ya bu saldırı İran liderliğini, daha fazla saldırıyı engellemenin tek yolunun mümkün olan en kısa sürede nükleer silah kapasitesine ulaşmak olduğuna ikna ederse?

Ya şu an masadaki yeni askeri liderler, ölen seleflerinden daha dik başlı ve daha az temkinliyse?

Bu durumda, İsrail yeni saldırılara zorlanabilir ve bölge kendini sürekli bir saldırı-karşı saldırı döngüsüne hapsedebilir. İsrailliler bu stratejiye acımasız bir tabirle “çim biçmek” diyor.

DÖRDÜNCÜ SENARYO: KÜRESEL EKONOMİK ŞOK

Petrol fiyatları şimdiden hızla artıyor.Ya İran, petrol sevkiyatını daha da kısıtlamak için Hürmüz Boğazı’nı kapatmaya kalkarsa? Ya Arap Yarımadası’nın diğer ucundaki Yemenli Husiler, Kızıldeniz’deki gemilere saldırılarını artırırsa? Bu grup, İran’ın kalan son vekil gücü olup, geçmişteki saldırganlığı ve öngörülemezliği ile tanınıyor.

Dünyanın pek çok ülkesi hâlihazırda bir hayat pahalılığı krizi yaşıyor. Petrol fiyatlarının artması, küresel ekonomik sistem üzerinde zaten ciddi bir baskı oluşturan Trump’ın gümrük vergisi savaşının etkilerini daha da şiddetlendirecektir.

BBC’nin analizine göre “Unutmamak gerekir ki, petrol fiyatlarının yükselmesinden en çok fayda sağlayacak kişi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin olur. Kremlin’in Ukrayna savaşını finanse etmesi için milyarlarca dolarlık yeni gelir elde eder.”

BEŞİNCİ SENARYO: İRAN REJİMİ ÇÖKER, BOŞLUK OLUŞUR

Ya İsrail, uzun vadeli hedefi olan İran’daki İslami devrimci rejimi devirmeyi başarırsa?

Netanyahu’nun öncelikli hedefinin İran’ın nükleer kapasitesini yok etmek olduğunu söylüyor. Ancak dün yaptığı açıklamada daha geniş hedefinin rejim değişikliği olduğunu da açıkça belirtti.

“İran’ın gururlu halkına” hitap ettiğini söyleyerek, bu saldırının “onları kötücül ve baskıcı rejimlerinden kurtulmak için özgürlüğe giden yolu açtığını” öne sürdü.

BBC’nin yorumuyla “İran hükümetinin devrilmesi, bölgedeki bazı insanlar, özellikle bazı İsrailliler için cazip gelebilir. Ancak bu durum ne tür bir boşluk yaratır? Ne gibi öngörülemeyen sonuçlar doğurur? İran’daki olası bir iç savaş nasıl bir hal alır?”

“Pek çok kişi, Irak ve Libya’da merkezi hükümetlerin devrilmesinden sonra yaşananları hala hatırlıyor. Dolayısıyla, bu çatışmanın önümüzdeki günlerde nasıl ilerleyeceği büyük önem taşıyor.”

İran nasıl ve ne kadar güçlü şekilde karşılık verecek? Ve ABD, İsrail’i ne ölçüde dizginleyebilecek? Bu iki sorunun cevabı, sürecin nasıl şekilleneceğini büyük ölçüde belirleyecek.