SİNEK GİBİ KÜÇÜK, JET GİBİ HIZLI: SAVAŞLARIN KADERİNİ DEĞİŞTİRİYOR!

Görünmezlik kabiliyetine sahip, 300 km/s hıza ulaşan, hem uçabilen hem yüzebilen, yapay zekayla sürü halinde çalışan ve bir sivrisinek kadar küçük olabilen yeni nesil insansız hava araçları (İHA), savaş meydanlarından tarım alanlarına kadar hayatın her alanında fark yaratıyor.

Virginia Tech uzmanı Tombo Jones’un “Gerçekten etkileyici” sözleriyle tanımladığı bu teknolojik dönüşüm, sadece cephelerde değil; tarlalarda, otoyollarda ve enerji hatlarında da kendini gösteriyor. ABD’li ve Avrupalı şirketlerin yanı sıra, Çin’in son dönemdeki adımları da dikkat çekiyor.

DÜŞMAN RADARLARINDAN GİZLENEBİLİYOR

Geçtiğimiz ay Çin’in Ulusal Savunma Teknolojileri Üniversitesi, bir devlet televizyonu yayınında sivrisinek büyüklüğünde bir mikrodron tanıttı. Üç adet tüy kadar ince bacağı ve yaprak şeklindeki çırpan kanatları olan bu cihaz, keşif ve gizli görevler için tasarlandı. Çinli araştırmacılar, dronun özellikle düşman radarlarından gizlenerek istihbarat toplamayı hedeflediğini söylüyor. ABD ise benzer çalışmaları çok daha önceye dayandırıyor. 2010’da Amerikan Hava Kuvvetleri tarafından böcek benzeri kanatlarla uçan mini bir dron için patent başvurusu yapılmış, bu patent 2021’de savunma şirketi Airion Health’e devredilmişti. Pentagon’un yayımladığı bir basın bülteninde, telgraf teline konmuş bir güvercin görünümlü casus robot ve parmak ucunda duran böcek boyutunda bir dron tasarımı dikkat çekti.

SANİYEDE 120 KEZ KANAT ÇIRPIYOR

Harvard Üniversitesi Wyss Enstitüsü ise 2019’da, sinek biyolojisinden ilham alarak geliştirdiği “RoboBee”yi tanıttı. Bu drone, saniyede 120 kez kanat çırpabiliyor ve statik elektrikle yüzeylere konabiliyor. 2024’te yeni bacaklar eklenen model hala kablolu kontrol sistemlerine bağlı ancak hedef “tam otonomi”.

‘HIZ TANIMINI YENİDEN YAZALIM’

Bununla birlikte dron teknolojisi yalnızca küçülmekle kalmadı, hızda da sınır tanımıyor. Güney Afrikalı Luke Bell’in geliştirdiği Peregreen 2, geçen yıl 510 km/s hıza ulaşarak Guinness Rekoru kırmıştı. Ancak bu rekor, Şubat 2025’te İsviçreli mühendis Samuele Gobbi’nin geliştirdiği “Fastboy 2” ile 560 km/s’ye çıkarıldı. Gobbi, YouTube kanalında “Herkesi bu alana girmeye teşvik ediyorum, hız tanımını birlikte yeniden yazalım” dedi.

SEKİZ GÜN BOYUNCA UÇABİLİYOR

Menzil ve dayanıklılıkta ise “Vanilla” adlı dron öne çıkıyor. Platform Aerospace’in geliştirdiği sabit kanatlı bu İHA, 2021’de sekiz gün boyunca kesintisiz uçarak 19 bin 600 kilometrelik bir mesafeyi kat etti. Şirket, güncellenen modelin 10 güne kadar havada kalabildiğini, 150 kiloya kadar yük taşıyabildiğini ve sürüler halinde mikrodron bırakabildiğini söylüyor.

‘GÖRÜNMEZLİK ÇAĞININ DOĞUŞU’

Zhejiang Üniversitesi araştırmacıları, 2024’te yayımladıkları bir makalede, özel materyaller ve elektrik sinyalleriyle donatılmış bir dronun anti-İHA sensörlerini nasıl “kandırabildiğini” gösterdi. Yapay zeka desteğiyle bulunduğu ortamı analiz edip dış kabuğunu o çevreye uyarlayan dron, radar sistemlerini atlatarak tespit edilemez hale geliyor. Araştırmacı Chao Qian bu teknolojiyi “akıllı görünmezlik çağının doğuşu” olarak niteledi.

PENTAGON’DAN 1 MİLYAR DOLARLIK PROJE

Yapay zeka sayesinde artık pilotlar aynı anda onlarca dronu yönetebiliyor. İsveçli savunma şirketi Saab’ın yeni programı, tek bir asker tarafından 100 İHA’nın eş zamanlı kontrolünü mümkün kılıyor. Pentagon’un 1 milyar dolarlık “Replicator” projesi de bu yaz itibarıyla binlerce otonom dronun sahaya sürülmesini hedefliyor.

‘SAYILARIN SAVAŞI’

Dronların savaşlardaki rolü özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı ile görünür hAle geldi. ABD merkezli Center for Naval Analyses’tan Samuel Bendett’e göre artık 100 bin doların altına mal edilen İHA’lar, 50 ila 100 kilometrelik menzillere ulaşabiliyor. 1 Haziran’da Ukrayna ordusu, küçük dört pervaneli dron (quadcopter) taşıyan kamyonlarla Rusya sınırını geçerek 5 ayrı hava üssüne sızdı. Araçların üstünden otomatik olarak fırlatılan 117 drone, yaklaşık 20 adet stratejik askeri uçağı imha etti. Uydu görüntüleri, sadece İrkutsk’taki Belaya Hava Üssü’nde 7 adet Tu-95 ve Tu-22 bombardıman uçağının yok edildiğini gösterdi. Bendett’e göre, Ukrayna şu anda ayda 200 bin dron üretiyor. Rusya ise 120 ila 240 bin adet arası İHA tedarik ediyor. “Bu savaş, sayıların savaşı. Basit, ucuz ama etkili çözümlerin ne kadar önemli olduğunu gösterdi” diyor.

TARIM SEKTÖRÜNDE DE VAZGEÇİLMEZ

Dronlar yalnızca savaşta değil, tarım ve enerji sektörlerinde de vazgeçilmez hale geldi. Jones’a göre bu cihazlar sayesinde otoyol kenarlarında tehlikeli ölçüm yapan işçilere ihtiyaç azalıyor. Elektrik şirketleri, hatlardaki enerji sızıntılarını bu araçlarla tespit ediyor. Tarımda ise bitki sağlığını analiz eden sensörlerle ürün kalitesi artırılıyor. “Dronlar artık insanların ulaşmasının zor olduğu yerlerde iş yapıyor. Köprü altlarını denetliyor, elektrik hatlarında kaçakları tespit ediyor, bitki sağlığını raporluyor. Hatta otoyol kenarındaki ölçüm görevlerini bile artık dronlar üstleniyor” diyor Jones.