Portekiz, Filistin Devleti’ni tanıma kararı aldı!

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 25 Temmuz’da aldığı Filistin’i tanıma kararı sonrası Avrupa’dan ardı ardına destek mesajları geldi. İngiltere, Kanada ve Malta’nın ardından şimdi de bir başka önemli Avrupa ülkesi daha Filistin’in resmen tanınacağını açıkladı.

PORTEKİZ’DEN TARİHİ ADIM

Portekiz Başbakanı Antonio Costa Montenegro, ülkesinin bu Ekim ayında Filistin’i resmi olarak tanıyacağını duyurarak uluslararası arenada yeni bir dönemin fitilini ateşledi.

Montenegro’nun bu sürpriz açıklaması, Almanya Dışişleri Bakanı’nın Filistin tanıma sürecinin “artık başlaması gerektiği” yönündeki çağrısından sadece saatler sonra geldi. Portekiz’in kararıyla birlikte, Almanya, Fransa, İngiltere ve Kanada gibi Batı ülkeleri, ABD ve İsrail’in Filistin politikalarına karşı önemli bir diplomatik cephe oluşturmuş oldu.

FİLİSTİN’İN DEVLET OLMA MÜCADELESİ

Filistin’in devlet olma mücadelesi, Birinci Dünya Savaşı sonrası Orta Doğu’nun yeniden şekillenmesine dayanıyor. İngiltere’nin 1917’de Balfour Deklarasyonu ile Yahudi halkı için Filistin’de “ulusal bir yuva” vaadi, bölgede gerilimlerin fitilini ateşledi.

1947’de Birleşmiş Milletler (BM), Filistin’in bir Yahudi ve bir Arap devleti olarak bölünmesini öngören 181 sayılı kararı kabul etti. Bu plan, 1948’de İsrail’in bağımsızlığını ilan etmesi ve ardından yaşanan Arap-İsrail Savaşı ile uygulanamadı. Bu savaş, yüz binlerce Filistinlinin yerinden edilmesine yol açtı ve “Nakba” (Felaket) olarak anılan trajediyle sonuçlandı.

14 Mayıs 1948’de, İngiliz Mandası’nın sona ermesiyle David Ben-Gurion, İsrail Devleti’nin kuruluşunu ilan etti. Bu, Filistinliler için Nakba’nın başlangıcı olarak kabul ediliyor. 1947-1949 yılları arasında yaklaşık 700 bin ila-750 bin Filistinli, yani dönemin nüfusun yaklaşık yüzde 80’i evlerinden ve topraklarından sürüldü.

15 Kasım 1988’de, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat, Cezayir’de Filistin Ulusal Konseyi toplantısında Kudüs’ü başkent ilan ederek bağımsız Filistin Devleti’ni kurdu. Bu, Filistin’in uluslararası tanınma sürecinin başlangıcı oldu. Aynı gün Türkiye dahil 13 ülke Filistin’i tanıdı.

FİLİSTİN’İ TANIYAN ÜLKELER

16 Kasım 1988’de ilanının hemen ardından Filistin’i ilk gün tanıyan ülkeler: Türkiye, Bahreyn, Cezayir, Endonezya, Fas, Irak, Kuveyt, Libya, Malezya, Moritanya, Somali, Tunus ve Yemen anında tanıdı.

2025 itibarıyla 147 BM üyesi ülke Filistin Devleti’ni resmen tanıdı. Bunların büyük bölümü Asya, Afrika ve Latin Amerika ülkeleri. Öne çıkanlar arasında Çin,, Rusya, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi bölgesel güçler bulunuyor.

Ayrıca Avrupa’da daha önce İsveç (2014), Doğu Avrupa ülkelerinin çoğu ve son olarak İspanya, Norveç, İrlanda (2024) da Filistin’i tanıyanlar arasında yer aldı. Tam liste şöyle:

Kuruluş yılı1988 bitmeden Filistin’i tanıyan ülkeler: Afganistan, Bangladeş, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Küba, Madagaskar , Nikaragua, Pakistan, Suudi Arabistan, Sırbistan, Ürdün, Zambiya, Arnavutluk, Brunei, Cibuti, Mauritius, Sudan, Gambiya, Hindistan, Mısır, Nijerya, Kıbrıs, Çekya, Slovakya, Seyşeller, Sri Lanka, Namibya, Belarus, Rusya, Ukrayna, Vietnam, Çin, Burkina Faso, Gine, Gine-Bissau, Kamboçya, Komorla, Mali, Moğolistan, Senegal, Macaristan, Kuzey Kore, Nijer, Romanya, Tanzanya, Yeşil Burun Adaları (Cabo Verde), Bulgaristan, Maldivler, Gana, Togo, Zimbabve, Çad, Laos, Sierra Leone, Uganda, Kongo Cumhuriyeti, Angola, Mozambik, Sao Tome ve Principe, Gabon, Umman, Polonya, Kongo DC, Botsvana, Nepal, Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Ruanda.

2025 Ağustos ayına kadar Filistin’i tanıyan ülkeler: Etiyopya (4 Ocak 1989), İran (4 Şubat 1989), Benin (12 Mayıs 1989, Kenya (12 Mayıs 1989), Ekvator Ginesi (Mayıs 1989), Vanuatu (21 Ağustos 1989), Filipinler (4 Eylül 1989), Esvatini (1 Temmuz 1991), Kazakistan (6 Nisan 1992), Azerbaycan (15 Nisan 1992), Türkmenistan (17 Nisan 1992), Gürcistan (25 Nisan 1992), Bosna-Hersek (27 Mayıs 1992), Tacikistan (2 Nisan 1994), Özbekistan (25 Eylül 1994), Papua Yeni Gine (4 Ekim 1994), Güney Afrika (15 Şubat 1995), Kırgızistan (Kasım 95), Malavi (23 Ekim 1998), Doğu Timor (1 Mart 2004), Paraguay (25 Mart 2005), Karadağ (24 Temmuz 2006), Kosta Rika (5 Şubat 2008), Lübnan (30 Kasım 2008), Fildişi Sahili (1 Aralık 2008), Venezuela (27 Nisan 2009), Dominik Cumhuriyeti (15 Temmuz 2009), Brezilya (1 Aralık 2010), Arjantin (6 Aralık 2010), Bolivya (17 Aralık 2010), Ekvador (24 Aralık 2010), Şili (7 Ocak 2011), Guyana(13 Ocak 2011), Peru (24 Ocak 2011), Surinam (26 Ocak 2011), Uruguay (15 Mart 2011), Lesotho (3 Mayıs 2011), Güney Sudan (14 Temmuz 2011), Suriye (18 Temmuz 2011), Liberya (19 Temmuz 2011), El Salvador (25 Ağustos 2011), Honduras (26 Ağustos 2011), Saint Vincent ve Grenadinler (29 Ağustos 2011), Belize (9 Eylül 2011), Dominika (19 Eylül 2011), Antigua ve Barbuda (22 Eylül 2011), Grenada (25 Eylül 2011), İzlanda (15 Kasım 2011), Tayland (18 Ocak 2012), Guatemala (9 Nisan 2013), Haiti (27 Eylül 2013), İsveç (30 Ekim 2014), Saint Lucia (14 Eylül 2015), Kolombiya (3 Ağustos 2018), Saint Kitts ve Nevis (29 Temmuz 2019), Barbados (19 Nisan 2024), Jamaika (22 Nisan 2024), Trinidad ve Tobago (2 Mayıs 2024), Bahamalar (7 Mayıs 2024), İrlanda (28 Mayıs 2024), İspanya (28 Mayıs 2024), Norveç (28 Mayıs 2024), Slovenya (4 Haziran 2024), Ermenistan (21 Haziran 2024), Meksika (5 Şubat 2025)

FİLİSTİN’İ TANIMAYAN ÜLKELER

Filistin’i tanımayan ülkeler arasında ise şu an için ABD, Birleşik Krallık, Almanya, Japonya, Avustralya gibi ülkeleryer alıyor. Bu ülkeler genellikle Filistin’in devlet statüsünün, İsrail ile doğrudan müzakereler sonucunda belirlenmesi gerektiğini savunuyor. Örneğin, ABD, Nisan 2024’te BM Güvenlik Konseyi’nde Filistin’in tam üyeliğini veto etti ve “iki devletli çözümün müzakerelerle sağlanması” gerektiğini belirtti. Almanya da benzer bir pozisyon alarak, Filistin’i tanımak için iki taraf arasında müzakere edilmiş bir anlaşmayı şart koşuyor.
Filistin’i tanımayan ülkelerin tam listesi: Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Andorra, Avustralya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Danimarka, Eritre, Estonya, Fiji, Finlandiya, Güney Kore, Hırvatistan, Hollanda, İsrail, İsviçre, İtalya, Japonya, Kamerun, Kanada, Kiribati, Kuzey Makedonya, Letonya, Lihtenştayn, Litvanya, Lüksemburg, Marshall Adaları, Mikronezya, Moldova, Monako, Myanmar, Nauru, Palau, Panama, Portekiz, Samoa, San Marino, Singapur, Solomon Adaları, Tonga, Tuvalu, Yeni Zelanda, Yunanistan.

EYLÜL AYINDA TANIMAYA HAZIRLANAN 6 ÜLKE

Eylül 2025’te yapılacak BM Genel Kurulu, Filistin’in tanınma sürecinde önemli bir dönüm noktası olabilir. Fransa, 24 Temmuz 2025’te Filistin’i devlet olarak tanıyacağını duyurdu ve bu kararın BM Genel Kurulu’nda resmen ilan edileceği belirtildi.

Birleşik Krallık da Filistin’i tanımaya hazırlanıyor. Başbakan Keir Starmer, 29 Temmuz 2025’te yaptığı açıklamada, İsrail’in Gazze’deki insani durumu iyileştirmek için kapsamlı adımlar atmaması halinde Filistin’i Eylül’de tanıyacaklarını belirtti. Ayrıca, Malta ve Slovenya da “uygun şartlar oluştuğunda” Filistin’i tanımaya hazır olduklarını ifade etti.

Kanada Başbakanı Mark Carney de 30 Temmuz’da, İsrail’in, işgal ettiği Gazze’deki uygulamalarını kınarken, Eylül’de yine BM Genel Kurulu’nda Filistin’i “devlet olarak tanıyacaklarını” belirtti. Son olarak Portekiz de Filistin’i tanıyacağını açıkladı.

FİLİSTİN’İN TANINMASININ ANLAMI

İki devletli çözüm, 1990’larda başlayan Oslo Barış Süreci’nde ortaya konan ve İsrail ile Filistin’in barış içinde yan yana iki ayrı devlet olarak var olmasını hedefleyen bir plandı. Ancak, sınırların belirlenmesi, Kudüs’ün statüsü, Filistinli mültecilerin geri dönüş hakkı ve yerleşim yerleri gibi temel meselelerde anlaşmazlıklar nedeniyle bu süreç 2014’te durma noktasına geldi.

Filistin’in devlet olarak tanınması, sembolik olmasının ötesinde pratik sonuçlar doğurabilir. Tanınma, Filistin’in uluslararası örgütlere tam üye olma, uluslararası mahkemelerde hak talep etme ve diplomatik ilişkiler kurma yeteneğini güçlendirir. Örneğin, Filistin’in Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne üye olması, İsrail’e karşı hukuki adımlar atabilmesini sağlıyor.

FİLİSTİN BAYRAĞININ HİKAYESİ

• Filistin bayrağının hikayesi, Filistin halkının kimliği, mücadelesi ve tarihsel bağlarıyla iç içe. Filistin bayrağı, modern formuyla ilk olarak 1916’daki Arap İsyanı sırasında ortaya çıkan pan-Arap renklerinden ilham alıyor. Bu renkler (kırmızı, yeşil, beyaz ve siyah). Bugünkü Filistin bayrağı, 1964’te Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) tarafından resmi olarak kabul edildi. Bayrağın renklerinin anlamı ise şöyle:
  Siyah: Arap halkının yaşadığı karanlık dönemleri temsil ediyor.
• Beyaz: Emeviler’in bayrağına gönderme yaparak, umut, barış ve geleceği dair temiz bir sayfa anlamını taşıyor.
• Yeşil: Fatımiler’i, İslamiyet’i ve Filistin’in bereketli topraklarını simgeliyor.
• Kırmızı üçgen: Bayrağın sol tarafında, direğe yakın bir kırmızı üçgen bulunur. Filistin halkının mücadele ruhunu, bağımsızlık için verilen savaşı, direnişi ve diğer bütün simgeler için dökülen kanları temsil ediyor.