Mangal yasağı tavuğu vurdu

Duygu Erdoğan – Yılın ilk beş ayında kesilen tavuk sayısı yüzde 11, tavuk eti üretimi yüzde 14.1 arttı. Talep geçen yıl ile benzer seyrederken; beyaz et sanayisinin 2024’e göre yüzde 15’ten fazla üretim artışı gerçekleştirmesi piyasayı olumsuz etkiledi. Zarar beyanı artan beyaz et üreticileri, geçen yıl kanatlı etine getirilen ihracat yasakları ile kaybedilen pazarların etkisiyle fazla arza talep bulamadıklarını belirtiyor. Yanı sıra iç piyasada da beklenen oranda bir tüketim artışı olmaması, orman yangınları nedeniyle yoğunlaşan mangal yasakları gibi pek çok etken de talebi daraltıyor. Bu nedenle yetiştirilen tavuklar daha hızlı ve düşük fiyatla kesime gidiyor.

Türkiye genelinde tavuk eti üretimi, mayısta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11.7 artarak 241 bin 782 tona yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), mayıs ayına ilişkin kümes hayvancılığı üretimi istatistiklerine göre mayısta 241 bin 782 ton tavuk eti üretimi yapıldı. Üretim, yıllık bazda yüzde 11.7 artış gösterdi. Ocak-mayıs döneminde ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla kesilen tavuk sayısı yüzde 11, tavuk eti üretimi yüzde 14.1 arttı.

‘Pazar kaybı var’

Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESD-BİR) Başkanı Naci Kaplan, iç piyasada yeterlilik derecesinin fazla olduğu beyaz ette büyümenin genel olarak ihracat odaklı olduğunu söyledi. Geçen yıl mayıs-aralık ayları arasında ihracat kısıtlaması getirildiğini hatırlatan Kaplan, “Kırmızı etteki fiyat artışının beyaz ete yönelik artacak taleple kendini gösterebileceği değerlendirildi ve böyle bir uygulama yapıldı. Ancak ihracatta şunu unutuyoruz; en ufak bir yasak bile pazarları elimizden alıyor. Güven sarsıyor. Yasak yerine politikalarımızı daha uzun dönemli yürütmemiz lazım. İç piyasada bir talep daralması yok, kırmızı etteki sorunlar ve fiyat artışı aslında beyaz ete yöneltiyor. Ancak örneğin orman yangınları nedeniyle pikniklerin, mangalın yasaklanması bizi tedirgin ediyor. Bunlar kontrollü olarak sürdürülebilir. Mesela belediye kendisi mangal için alan yapmış orada bile yasaklamaya gidiyor. Bunlar yaz aylarında sektörü çok daraltıyor” dedi.

‘Spotçu olmayalım’

Piliç kilo fiyatı genel olarak 70 lira bandında olsa da kesim alanlarında 50-60 liraya kadar düştüğünü belirten Ege İhracatçı Birlikleri Su Ürünleri Ve Hayvansal Mamüller Başkanı Bedri Girit, pek çok işletmenin zarar açıkladığını ifade etti. İhracatın normal bir sezona göre yüzde 30 geriden gittiğine dikkat çeken Girit, şu bilgileri verdi: “İçeride görece geldiğimiz nokta sevindirici. Avrupa Birliği ortalaması olan kişi başı 27 kilo sınırına geliyoruz; bizde kişi başı 25 kilo tüketim var. Özellikle kırmızı et fiyat artışı talebi beyaz ete yöneltiyor. Kuş gribi gibi bir sorun vardı. Şimdi bunlar geride kaldı. Dünyada artık ihracat yasakları uygulamadan yerimizi belirleyip güvenilir bir tedarikçi olarak devam etmeliyiz. İhracatta yasaklarla spotçu konumuna düşeriz. Fiyatlar düşer, kimseye faydası olmaz. Tarım ürünü, hayvansal üründe her sorun olabilir. Yani az olduğunda kapat, çok açtığında kapıyı aç gibi bir sistem dünyaya uymaz. Bunu başka şekilde sürdürülebilir hale getirmek lazım.”

Fahiş fiyat denetimi yapıldı

Kümes hayvancılığı ürünleri 2023 yılının mayıs ayı içerisinde İhracı Kayda Bağlı Mallar Listesine alınmıştı. Ardından spekülatif fiyat hareketleri ve kırmızı etteki fiyat artışına karşılık olarak tüketimdeki artış öngörüsü iletavuk eti ihracatı 1 Mayıs 2024 tarihinden 31 Aralık 2024 tarihine kadar, aylık bazda azami 10 bin ton, toplamda ise bu yıl sonuna kadar 80 bin ton olacak şekilde sınırlandırılmıştı.Bu dönemde firmalar, pek çok önemli alıcılarını kaybettiklerini, toparlanmanın ise 2026 yılını bulabileceğini ifade etmişti. Aynı dönemde ihracat kısıtlamasıyla birlikte ‘fahiş fiyat’ şikâyetleriyle başlayan denetimlerde16 üretici firmaya müfettişlerce denetimler gerçekleştirildi. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu tarafından aykırılık yaptığı tespit edilen 8 firma hakkında idari para cezaları verildi.