Kolesterol bildiğiniz gibi değil

LDL hemen herkes tarafından özellikle kalp-damar hastalıklarının tek sorumlusu gibi düşünülse de uzmanlar bunun yanlış olduğunu belirtiyor…

‘’Kolesterol hiç bilindiği gibi değil’’ diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, ‘LDL kolesterol yüksekliğinden başka tehlikeler de var. Örneğin kan şekeri ve trigliserit yüksekliği gibi… Yani  sadece kolesterol seviyesine bakarak endişeye kapılmak ya da kolesterolüm düşük, bu yüzden sağlıklıyım demek çok yanlış. Kolesterol ancak doğru yönetilmediğinde zarara yol açabilir’’ dedi ve şu bilgileri paylaştı:

Prof. Dr. Derya Uludüz

LDL’yi düşürüp HDL’yi artırmanın yolları

Böyle beslenin

Rafine karbonhidratlardan uzak durun: Beyaz ekmek, şekerli gıdalar ve paketli ürünler LDL’yi artırabilir.

Trans yağlardan kaçının: Margarin, kızartmalık hazır yağlar ve bazı hazır atıştırmalıklar trans yağ içerir; LDL’yi artırır, HDL’yi düşürür.

Zeytinyağı ve avokado gibi sağlıklı yağlar tüketin: Tekli doymamış yağlar LDL’yi düşürmeye yardımcı olurken HDL’yi destekler.

Bol lif alın: Yulaf, elma, armut, keten tohumu ve baklagiller çözünür lif içerir; bağırsakta kolesterol emilimini azaltır.

Omega-3 yağ asitlerini ihmal etmeyin: Somon, sardalya, ceviz, keten tohumu gibi omega-3 kaynakları trigliseridi düşürür, LDL’yi dengeler.

Böyle yaşayın

Düzenli egzersiz yapın: Haftada en az 150 dakika orta şiddette aerobik egzersiz (tempolu yürüyüş, yüzme, bisiklet) LDL’yi düşürür, HDL’yi artırır.

Fazla kilolardan kurtulun: Vücut ağırlığının % 5-10’unu vermek bile LDL düzeylerinde belirgin düşüş sağlar.

Sigara ve alkolü bırakın veya azaltın: Sigara, HDL’yi düşürür, okside LDL oluşumunu artırır. Alkol ise ölçülü tüketilmediğinde trigliseridi yükseltir.

Stresinizi yönetin, uyku kalitenizi artırın:  Kronik stres ve uykusuzluk, kortizol seviyelerini artırarak lipid dengesini bozabilir. Meditasyon, nefes egzersizleri, düzenli uyku destek olur.

Kolesterolün görevleri nelerdir?

Kolesterolün vücuttaki temel görevleri şöyle sıralanabilir:

– Hücre zarlarının yapısını sağlamlaştırmak

– Hormonların (özellikle östrojen, testosteron, kortizol gibi steroid hormonlar) üretimine yardımcı olmak

– D vitamini sentezinde rol almak

– Sinir sistemi için gerekli kolesterolü taşımak.

LDL neden “kötü”dür

Aslında zararlı olan LDL’nin kendisi değil, dolaşımdaki davranış biçimidir.

LDL seviyesi aşırı yükseldiğinde, dolaşımda uzun süre kaldığında ve özellikle serbest radikaller ya da toksinlerle karşılaşıp yapısal olarak bozulduğunda okside LDL’ye dönüşür. Okside LDL, damar duvarlarına yapışarak bağışıklık sistemi tarafından yabancı olarak algılanır ve iltihap sürecini başlatır.

Bu durum plak oluşumuna ve damarların daralmasına neden olur. Kalp krizi, inme ve hatta demansa yol açar.

Tehlike oranlarda

Geleneksel tıpta LDL seviyesinin “kötü kolesterol” olarak tek başına değerlendirilmesi yıllarca standart yaklaşım oldu.

Ancak yeni çalışmalar, sadece LDL değerine bakmanın yanıltıcı olabileceğini, asıl önemli olanın lipit dengesine yani oranlara bakmak olduğunu ortaya koydu.

Bu nedenle LDL ile birlikte okside LDL’nin varlığını, HDL ve trigliserit oranlarını da değerlendirmek gerekiyor.

LDL yüksekliği beyne neler yapar?

Beynimiz, milyarlarca nörondan oluşur ve her bir nöronun canlı kalabilmesi için oksijen ve glikoza ihtiyacı vardır. Bu ihtiyaç, ince kılcal damarlar aracılığıyla sağlanır. LDL seviyesi yükseldiğinde, bu yağ parçacıkları zamanla bu damarlarda birikir ve fark edilmeden ilerleyen küçük tıkanıklıklara neden olur.

KAN AKIMINI AZALTIR

LDL birikimi sadece damarları tıkamakla kalmaz, aynı zamanda damar duvarının esnekliğini bozar.

Dolayısıyla beyne ulaşan kan miktarı azalır. Bu da bilişsel rezervin azalmasına neden olur.

LDL yüksekliği, kan-beyin bariyerini zayıflatarak toksinlerin nöronlara daha kolay ulaşmasına neden olur.

Bütün bu etkiler birleştiğinde, beynin savunma hattı çöker ve alzheimer gibi hastalıklar için zemin hazırlanır.

PLAK BİRİKİMİNİ ARTIRIR

Okside LDL, beynin kendi temizlik ve onarım sistemlerini bozarak ‘alzheimer’ın temelini oluşturan amiloid beta plaklarının birikmesini kolaylaştırır.