KASIRGA HABERLERİ KÖPEKBALIKLARINDAN ALINACAK! KÖPEKBALIKLARI NASIL TAHMİN YÜRÜTECEK?

Atlantik Okyanusu’nda yüzen bu deniz canlıları, sensörlerle donatılarak kasırga tahminlerini daha doğru hale getirmek için veri topluyor. İşte köpekbalıklarının kasırga tahminindeki yeni rolü ve bu yenilikçi çalışmanın detayları…

YÜZGEÇLERE SENSÖRLER YERLEŞTİRİLİYOR

Washington Post’un haberine göre bilim insanları, köpekbalıklarının sırt yüzgeçlerine sensörler yerleştirerek onları mobil deniz gözlemcilerine dönüştürüyor. Bu sensörler, okyanusun sıcaklık, tuzluluk ve derinlik gibi önemli verilerini topluyor. Delaware Üniversitesi’nden deniz ekoloğu Aaron Carlisle liderliğindeki bu çalışma, köpekbalıklarının okyanusta sürekli hareket halinde olmalarını avantaja çeviriyor. Carlisle, “Okyanus çok büyük ve erişilmesi zor bir alan. Ancak hayvanlara sensör takarak onları sürekli veri toplayan birer okyanus sensörüne dönüştürebiliriz,” diyor.

OKYANUSUN ISI MOTORU: KASIRGALARIN KAYNAĞI

Kasırgalar, okyanus suyundan emilen ısıyla oluşuyor. Sıcak su, havanın yükselmesine ve yoğun yağış getiren bulutların oluşmasına neden oluyor. Rutgers Üniversitesi’nden fiziksel oşinograf Travis Miles, “Okyanus, kasırgaların ısı motorudur. Eğer kasırga sıcak suyun üzerinden geçerse güçlenir, soğuk suya ulaşırsa zayıflar,” diyor. Bu nedenle, okyanusun farklı derinliklerindeki sıcaklık dağılımını ölçmek, kasırga tahmini için kritik öneme sahip.

UYDULAR, YÜZEY ÖTESİNİ GÖREMİYOR

Okyanusun sıcaklığını ölçmek kolay bir iş değil. Hava durumu uyduları, okyanus yüzeyinin ötesini göremiyor ve Atlantik’te sıkça bulunan soğuk su havuzlarını tespit edemiyor. Meteorologların kullandığı robotik şamandıralar ve süzülme cihazları ise yavaş hareket ediyor ve işletmesi pahalı. Bu durum, açık okyanusta veri eksikliklerine yol açıyor. Miles, “Okyanusun ölçeği o kadar büyük ki, gözlem yapılması gereken birçok boş alan var,” diyerek veri eksikliğinin özellikle Karayipler, Meksika Körfezi ve Doğu Sahili gibi kasırga riski yüksek bölgelerde belirgin olduğunu vurguluyor.

KÖPEKBALIKLARI DEVREYE GİRİYOR

Köpekbalıklarının hızı ve uzun süre denizde kalabilme yetenekleri, onları robotik cihazlara göre avantajlı kılıyor. Carlisle’ın ekibinde doktora öğrencisi ve köpekbalığı ekoloğu Caroline Wiernicki, “Köpekbalıkları, robotik süzülme cihazlarından daha hızlı ve daha uzun süre çalışabilir. Bu sayede mevcut gözlem cihazlarıyla uyumlu bir şekilde veri toplayabilirler,” diyor. Ekip, Mayıs ayında kıyıdan 40-50 mil uzakta yemli kancalar ve donmuş yem blokları kullanarak köpekbalıklarını çekti. Bu yöntemle, kokuyu takip eden köpekbalıkları yakalanarak sensörlerle donatıldı.

HANGİ KÖPEKBALIKLARI KULLANILIYOR?

Araştırmacılar, kısa yüzgeçli mako köpekbalıklarını tercih ediyor çünkü bu tür sık sık yüzeye çıkıyor ve sensörlerin topladığı veriler uydulara iletilebiliyor. Uluslararası Doğa Koruma Birliği’ne göre, aşırı avlanma nedeniyle mako köpekbalıkları tehlike altında. Carlisle, sensörlerin köpekbalıklarına zarar vermemesi için büyük özen gösterdiklerini belirtiyor: “Hayvanları seviyoruz ve onlara zarar vermek istemiyoruz. Yüzgeçlere yapılan müdahalenin etkisini en aza indirmek için elimizden geleni yapıyoruz.”

İLK VERİLER NE GÖSTERİYOR?

Şimdiye kadar, sensör takılan iki mako köpekbalığından biri sıcaklık verilerini başarıyla iletti. Diğer köpekbalığı ise sensörün çalışması için fazla sığ sularda yüzdü. Wiernicki, “Her denemede yeni bir şeyler öğreniyoruz ve bu bir hata ayıklama süreci,” diyor. Ekip, her yıl onlarca köpekbalığına sensör takmayı ve bu verileri mevcut kasırga tahmin modellerine entegre ederek daha doğru tahminler yapmayı planlıyor. Mako köpekbalıklarının yanı sıra, büyük beyaz köpekbalıkları ve çekiç başlı köpekbalıkları gibi diğer türler de gelecekte kullanılabilir.

Louisiana Eyalet Üniversitesi’nden kasırga klimatolojisi uzmanı Jill Trepanier, “Ne kadar çok veri toplarsak, tahminlerimiz o kadar iyi olur. İster köpekbalığı, ister şamandıra ya da süzülme cihazı olsun, daha fazla veri her zaman iyidir,” diyor. Bu yenilikçi yaklaşım habere göre, kasırga tahminlerini iyileştirerek kıyı bölgelerindeki toplulukların güvenliğini artırabilir.