Gizli pandemi: Lyme

Çok güçlü bir taklit yeteneğine sahip olan Lyme, birçok kaynakta ‘gizli pandemi’ olarak adlandırılıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, Lyme hastalığının görüldüğü ülkelerden birinin de Türkiye olduğuna dikkat çekiliyor.

‘‘Ancak hastalık ve hastalığın yayılma hızı hakkındaki farkındalığımız çok düşük. Dünyayı tehdit eden bu tehlikeye karşı dikkatli olmalıyız’’ diyen Biyolog Prof. Dr. Barbaros Çetin, Lyme ile ilgili bilinmesi gerekenleri şöyle açıkladı:

Neden Lyme?

İlk vaka 1977’de ABD’nin Connecticut eyaletindeki Lyme kasabasında görülmüş, bu nedenle hastalığa kasabanın ismi verilmiştir.

Teşhisi zor değil

Geçmişte testler çok başarılı olmamasına karşın günümüzde tekniklerin gelişmesi ile lyme tanısı oldukça kolaylaştı. Hastalığın varlığı; kan, idrar, PCR tekniği ile tespit edilebiliyor.

Erken teşhis önemli

Tedavisi erken tanı konduğunda çok daha kolay oluyor. Geç kalındığında ise kronikleşiyor. Hastalık vücutta tuttuğu bölgelere göre ölüme kadar giden bir sürece yol açıyor. 

Hangi hastalıklarla karıştırılır?

“Borrelia burgdorferi” bakterisinden kaynaklanan lyme “içimizdeki sessiz katil” olarak da nitelendirilir. Hastalık; kalp krizi, şizofreni, bipolar bozukluk, beyin tümörü, bazı kanser türleri, otizm, huzursuz bacak sendromu, ürtiker, haşimato tiroidi, çölyak, alzheimer, parkinson, MS ve ALS gibi pek çok hastalığı taklit eder. 

Tek tipik belirtisi 

Öküz gözü görünümünde, deride halka şeklinde iç içe geçmiş pembemsi-kırmızımsı kızarıklık Lyme’ın tek tipik belirtisidir. Hastaların az bir kısmında görülür. 

Başka hastalıklarla karıştırılan belirtileri

– Ciltte kırmızı döküntüler 
– Kronik yorgunluk 
– Tek veya çift taraflı yüz felci 
– Sürekli uyku bozukluğu 
– Vücudun tamamında gezen ağrılar 
– Titreme, karıncalanma 
– Psikolojik semptomlar 
– Kalp çarpıntısı, sürekli baş ağrısı ve migren
– Ani görme kaybı 
– Ani sağırlık 

Nasıl bulaşır?

İlk önce sadece basit bir romatizma olduğu düşünülürken, son 20 yılda diğer hastalıkları taklit ettiği ve sanıldığından daha yaygın olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle Lyme’a yakalananlar hastalığın taklit ettiği diğer hastalıklarla yaşamak durumunda kalır. Geçmişte hastalığın sadece kenelerle yayıldığı düşünülürken günümüzde kan emen bit, pire, sivrisinek, tahtakurusu, at sineği ile de bulaştığı bilinmektedir. Bunun dışında kedi köpek gibi evcil hayvanların salya ve idrar sıvılarından da insanlara bulaşır. 

Çok hızlı yayılıyor

Amerika’daki lyme hastalarının birkaç yıl içinde en az 80 milyona yükseleceği öngörülüyor. 
Dünyada net bir sayı bilinmemesine rağmen yapılan her araştırma, durumun daha vahim olduğunu ortaya koyuyor.  Dünya nüfusunun % 90’nın yaşamakta olduğu Kuzey Karım Küre’de kene kökenli en yaygın hastalık olarak tarihteki yerini koruyor.

Türkiye’de yaklaşık 8-10 milyon hasta var

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, lyme hastalığının görüldüğü ülke sayısı 117.  
Bu ülkelerden biri de Türkiye… Ülkemizde yaklaşık 8-10 milyon insan lyme hastası. Son 20 yıldır yaptığım araştırmalara göre Lyme, insanlık tarihinin en uzun süreli pandemisidir.

Önlem alınmalı

Ülkemizde büyükşehirlerdeki tıp fakültelerinde lyme araştırma merkezleri kurulmalı. Günümüzde genç doktorların dünya çapında bir salgına dönüşen lyme hastalığına yönelmeleri şart.
Kamuoyunda farkındalığın artması için Sağlık Bakanlığı’nın da bir an önce ‘Lyme hastalığı ile mücadele eylem planını’ hayata geçirmesi gerekiyor.