Damarlarınız yaşlı olabilir

Vücuttaki tüm yapılar damarlarla beslenir. Bu nedenle damarların erken yaşlardan itibaren hasar görmemesi başta kalp olmak üzere tüm doku ve organlar için hayati önem taşır… ‘Damar yaşı, kan damarlarının elastikiyetinin, kalınlığının, sertliğinin ve genel sağlığının göstergesidir. Damar yaşını artıran değiştirilemeyen faktörler şunlardır:

Genetik: Birinci derecede akrabalardaki koroner arter hastalığı hikayesi.

Yaş: 65 yaş üstündeki hastalarda kalp damar sıklığı belirgin şekilde artar.

Cinsiyet: Koroner arter hastalığı riski erkeklerde kadınlara göre çok erken yaşlarda başlarken, kadınlarda menopoz sonrası sıklığı artarak erkeklerle aynı düzeye gelir. ‘’Değiştirilemeyen risk faktörleri olsa da değiştirilebilir risk faktörleri dikkate alınarak, sağlıklı bir yaşam tarzıyla damar sağlığı korunabilir’’ diyen İç Hastalıkları Uzmanı Prof.

İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, damar yaşını genç tutma yollarını şöyle açıkladı:

Prof. Dr. Osman Erk

Endoteliniz kadar sağlıklısınız 

Damarlarımızın iç yüzeyi ‘endotel’ olarak adlandırılan zarla kaplıdır. Endotelin, kanın akışkanlığından, pıhtılaşmanın engellenmesine kadar birçok önemli görevi vardır.

Endotel hücreleri son derece hassas ve kırılgandır. Yüksek kolesterol, hipertansiyon, sigara içilmesi, beslenmede antioksidan eksikliği, serbest radikal fazlalığı, fazla alkol, kontrolsüz doğum kontrol hapı kullanma (özellikle sigara ile birlikte), erken menopoz, hareketsizlik, kanın pıhtılaşmasına neden olan homosistein yüksekliği endotel üzerine toksik etkilidir.

Bu nedenlerin bilinmesi ve önlem alınması gerekir. Kişi endoteli kadar sağlıklıdır. Bunun için yaşam değişikliği önemlidir ve şu noktalara dikkat edilmelidir:

Fazla tuzun hasarı da ‘fazla’ olur

Gün içinde tüm gıdalardan almamız gereken tuz miktarı 5 gramdır yani bir çay kaşığı kadardır. Ancak ülkemizde günde genellikle 15 gram yani 3 çay kaşığı tuz tüketiliyor. Bu durum da yüksek tansiyonla birlikte damar duvarında hasarlanma  ve fonksiyonunda bozulmaya yol açıyor.

Dolayısıyla tuz tüketimini azaltmak önemli. Bunun için yemeklere, kırmızı biber, kekik, zerdeçal, çörek otu gibi baharatlarla aroma kazandırılabilir.

Kolesterol, tansiyon ve şekeriniz ne durumda?

Kötü kolesterol (LDL) yüksekliği kalp ve damar hastalıklarına yol açar. Kalp krizinin en önemli nedenlerinden biridir.

140/90 mmHg üzeri tansiyon, yüksek tansiyon olarak tanımlanır.

Bu durum; damarlarda plak oluşumu, kalp krizi ve felce yol açabilir. Açlık kan şekeri düzeyinin de sağlıklı bir insanda 100 mg/dL’nin altında olması gerekir.

Yüksek kan şekeri, uzun vadede kan damarlarına, kalp ve böbrek başta olmak üzere organlarda ve diğer dokularda hasara yol açar.

Temizleyici besinler

Düzenli Omega-3 yağ asidi tüketimi damarları temizleyip, LDL kolesterol seviyesini düşürür.

Akdeniz tarzı yani bitkisel ağırlıklı beslenme damar dostudur. Bitkilerde bulunan polifenol adlı bileşikler; yüksek tansiyonu da önleyerek damar sertliğine karşı koruyucu etki gösterir.

Her renkten sebze-meyve, balık (somon, uskumru, ton), kuruyemiş, soğuk sıkım zeytinyağı, tahıllar, çiğ kuruyemişler ve baklagiller tüketilmesi önerilen besinlerdir.

İşlenmiş, şeker, karbonhidrat ve yağ oranı yüksek gıdalardan mümkün olduğu kadar uzak durulmalıdır.

Yağlanma kan dolaşımını bozar

Vücuttaki fazla yağ, damarlar üzerinde basınç yaparak, dolaşımı bozar. Kilo vermek, iltihabı ve oksidatif stresi azaltarak kan damarlarını iyileştirebilir. Ayrıca kan basıncını, LDL (kötü) kolesterolü, trigliseriti düşürür ve kan şekerini dengeler.

Bu da diyabet ve hipertansiyon gibi kan damarlarına zarar veren rahatsızlıkların gelişme riskini azaltabilir.

Pıhtılaşmaya DİKKAT!

Sigara kullanmak ve pasif içicilik kalp-damar hastalıklarının en önemli nedenlerinden biridir.

Özellikle küçük yaşlardan itibaren sigara içilen ortamlarda bulunmak damarların yapısını bozar ve kan akışını yavaşlatır. Kan akışının yavaşlamasına bağlı olarak zamanla damar kenarlarında pıhtılaşma oluşur.

Öfke damarları daraltır

Stres ve öfke de damar düşmanıdır. Her iki durumda da  vücutta adrenalin ve kortizol gibi stres hormonlarının salgılanması artar. Bu hormonlar, kalp hızını artırarak damarları daraltır ve kan basıncını yükseltir Damarları ve dolayısıyla bedeni genç tutmak için stres yönetimi ve öfke kontrolü önemlidir. Örneğin öfke ve stres anında derin nefes alıp vermek sizi rahatlatır. 

Uykusuzluk ciddi bir tehdit

Uykusuzluk da kalp ve damar sağlığı için ciddi bir tehdittir.

Bilimsel araştırmalarda düzenli ve kaliteli uykuyla damarlarda sertleşmeye ve damar sağlığı kaybına yol açan mekanizmaların önüne geçilebildiği görülmüştür.

Bir yetişkinin sağlığı için günde en az 7-8 saat, çocukların da 9-10 saat uyuması gerekir.

Kontrole gitmiyorsanız bu hastalıkları göze alın

Sağlık kontrollerinin düzenli olarak yapılması hastalıkların erken tanınması ve tedavisinde önemlidir. Aksi takdirde kalp-damar, şeker, hipertansiyon kaçınılmaz olur. Kalp ve ilişkili yüksek tansiyon ve diyabet gibi hastalıklarda verilen tedavi planına uyum sağlamak, ilaçları düzenli kullanmak damar sağlığı açısından önemlidir.