Kalp pili, stent, bypass: Hangisi ne zaman?

Müdahale şart mı?

Kalp hastalıklarının çoğu yaşam tarzı değişikliğiyle yönetilebilir. Ancak bazı durumlarda cerrahi veya yarı invaziv (kapalı ameliyat) müdahale gerekir. Müdahale kararı sadece damarın değil, hastanın genel sağlık durumunun, yaşı, eşlik eden hastalıkları ve şikâyetlerinin bütününe göre verilir (Kaynak: American College of Cardiology, 2023).

1-Kalp pili nedir, ne işe yarar?

Kalp pili (pacemaker), kalbin doğal elektrik sisteminde bir bozulma olduğunda devreye girerek kalbin atımını düzenleyen elektronik bir cihazdır. Göğüs kasının altına yerleştirilir, elektrotlar kalbe bağlanır.
– Uygulama süresi: 1–2 saat.
– Lokal anestezi ile yapılır.
– 6–10 yıl arasında pil değişimi gerekebilir. (Kaynak: British Heart Foundation, 2023)

Kimlere takılır?

– Nabzı çok yavaş atan (bradikardi) hastalara.
– Kalp ritminde duraklama yaşayanlara.
– Bayılma veya baş dönmesi şikayeti olup ritim bozukluğu tespit edilenlere.
– Doğuştan kalp ileti bozukluğu olanlara.
(Kaynak: American Heart  Association, 2022)

Kalp pili ile yaşamak zor mu?

Hayır. Modern piller MRI ile uyumludur, cep telefonu, mikrodalga gibi cihazlarla sorun yaşamazlar. Ancak bazı ağır manyetik alanlardan uzak durmak gerekir. Hasta yaşamına normal şekilde devam eder, ama düzenli kontrolleri ihmal etmemelidir.

Karar nasıl veriliyor?

Tedavi yönteminin seçilmesinde tek kriter anjiyo değildir. Doktorlar şu sorulara birlikte bakar:
– Şikâyetlerin şiddeti nedir?
– Kalbin pompalama gücü ne durumda. (EF değeri)?
– Damarlar nerede, nasıl tıkanmış?
– Yaş, eşlik eden hastalıklar, kilo ve böbrek fonksiyonları nasıl?

Bazen bir hasta için stent yeterli olurken, bir başkası için aynı damar yapısı bypass gerektirebilir.
Yaşam tarzı değişikliği yeterli olur mu?

Bazı hafif-orta düzey darlıklarda, özellikle şikâyet yoksa, öncelik yaşam tarzı değişikliğidir. Bu durumda:
– Beslenme düzenlenir.
– Kolesterol düşürücü ilaç başlanır.
– Yürüyüş programı uygulanır.
– 3–6 ayda bir kontrol anjiyo planlanır. Bu tür hastalara “müdahalesiz izlem” denir ve dikkatle yürütülür. 
(Kaynak: ESC Guidelines, 2021)

Müdahale çözüm değilse, önlem hayat kurtarır

Stent, bypass, kalp pili… Hepsi tıbbi olarak gerekli olduğunda hayat kurtarır. Ama hiçbir müdahale, risklerin tamamen ortadan kalktığı anlamına gelmez. Kalbinize ne takıldığından çok, nasıl davrandığınız önemlidir. Yürüyüşünüz, tabağınız, uyku saatiniz, stentten de önemlidir.

2- Stent nedir nasıl çalışır?

Stent, kalbi besleyen damarlardaki daralmayı açmak için kullanılan metal kafes benzeri bir yapıdır. Anjiyo sırasında darlık bölgesine balonla yerleştirilir ve damarı açık tutar.

– İşlem süresi: Yaklaşık 30–45 dakika
– Hastanede kalış: 1 gün
– Etki süresi: Genellikle ömür boyu ama, damar tıkanıklığı yeniden gelişebilir.
(Kaynak: European Society of Cardiology, 2022)

Kimlere stent takılır?

– Damarın %70’in üzerinde tıkalı olduğu hastalarda.
– Eforla gelen göğüs ağrısı veya nefes darlığı yaşayanlarda.
– Hayati damarlardan biri tek başına darlık gösteriyorsa.
– Kalp krizi sırasında acil müdahale için. (Kaynak: Cleveland Clinic, 2023)

Kimlere stent önerilmez?

– Üç damarında birden ciddi daralma olanlara.
– Sol ana koroner damarında yaygın kireçlenme olanlara.
– Diyabet hastalarında çoklu damar tutulumu varsa.
Bu durumlarda genellikle bypass cerrahisi tercih edilir.

3- Bypass nedir ne zaman zorunlu hale gelir?

Koroner bypass ameliyatı, tıkalı damarın ötesine sağlıklı bir damar dikilerek kan akışının yeniden sağlandığı açık kalp cerrahisidir.
– Süre: 3–6 saat ameliyat, 5–7 gün hastanede kalış
– Genellikle bacaklardan veya göğüs kafesinden damar alınır.
– Kalp durdurularak ya da çalışan kalpte yapılabilir.  (Kaynak: Mayo Clinic, 2021)

Kimlere bypass yapılır?

– Üç ana damarı tıkalı olanlar.
– Stent takılamayacak kadar kireçlenmiş damarlar.
– Daha önce stent takılıp tekrar tıkanan hastalar.
– Diyabet hastalarında yaygın damar hastalığı varsa.
(Kaynak: JAMA Cardiology, 2022)

Bypass sonrası yaşam nasıl olur?

Bypass olan bireyler genellikle ilk 6 ayda yoğun rehabilitasyon sürecine girer. Sonrasında kalp-damar sağlığı doğru yönetilirse, 10–15 yıl boyunca tekrar müdahaleye ihtiyaç duymadan yaşamlarını sürdürebilirler.

El ve ayak bileklerindeki şişmeler kalple ilgili midir?

Evet, olabilir. Özellikle ayak bileklerinde akşama doğru belirginleşen, bastırınca çukurlaşan (ödem) şişlikler kalp yetmezliğinin erken işaretlerinden biridir.

Kalple ilgiliyse: 

– Genellikle iki ayakta simetrik şişlik olur.
– Sabah değil, gün sonunda belirginleşir.
– Nefes darlığı veya çabuk yorulma eşlik edebilir.
(Kaynak: American Heart Association, 2022)

Kalple ilgili değilse: 

– Tek taraflı şişlik.
– Ağrılı, kızarık ya da ısı artışı varsa.
– Böbrek, karaciğer veya damar hastalıklarına da bağlı olabilir
Şişlik kronikleşiyorsa ya da nefes darlığıyla birlikteyse kardiyoloji uzmanına başvurmak gerekir.

YARIN

– 40’lı yaşlarda neden kalp krizi artıyor?
– Spor yapan ama ani kaybedilen örnekler neden çoğaldı?
– Genetik risk, takviyeler, kortizol… Kalbin görünmeyen düşmanları
– Sessiz damar tıkanıklığı nasıl anlaşılır?