SON DAKİKA! DÜNYANIN GÖZÜ GAZZE: ATEŞKES BU SEFER GERÇEKTEN MÜMKÜN MÜ?

İsrail ile İran arasında 12 gün süren çatışmaların ardından varılan ateşkes ardından dünyanın gözü şimdi yeniden Gazze’de. ABD Başkanı Donald Trump, önümüzdeki hafta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu Beyaz Saray’da ağırlamaya hazırlanırken, “Bir sonraki ateşkesi bekliyorum” ifadesinde bulundu.

Trump salı günü yaptığı açıklamada, İsrail’in 60 günlük bir ateşkese yönelik gerekli şartları kabul ettiğini öne sürdü. İsrailli yetkililer de teklifi doğruladı. Netanyahu’nun bu hafta sonu tam kabinesini toplayarak öneriyi masaya yatıracağı bildirildi. Hamas ise teklifi değerlendirdiklerini açıkladı, ancak kabul edip etmeyeceklerine dair net bir işaret vermedi.

NEDEN ŞİMDİ?

ABD merkezli CNN International’da yer alan bir analize göre 24 Haziran’da İran’la varılan ateşkesin ardından Katar, Mısır ve ABD, Gazze için diplomatik çabalarını yoğunlaştırdı. Katar Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili, İsrail-İran ateşkesinin yeni bir “momentum” yarattığını ve bu durumun Gazze için yürütülen müzakerelere de ivme kazandırdığını söyledi.

Mart ayında İsrail, Gazze’ye yönelik insani yardımları tamamen durdurmuştu. Mayıs’ta ise açlıkla karşı karşıya kalan yüz binlerce insan için kısıtlamalar bir miktar hafifletildi. Ancak son günlerde yüzlerce Gazzeli, İsrail saldırılarında yaşamını yitirdi. ABD destekli ancak sahada tepki çeken Gazze İnsani Yardım Vakfı (GHF) aracılığıyla dağıtılmaya çalışılan yardımlar da kanlı baskınlara sahne oldu. Son olarak Gazze’deki Sivil Savunma Teşkilatı, Tel Aviv’in Perşembe günü Filistinlilerin barındığı bir okulu vurduğunu, çoğu kadın ve çocuk olmak üzere en az 12 kişinin öldüğünü açıkladı.

İsrail içinden de ateşkese dair baskı büyüyor. Ana muhalefet lideri Yair Lapid, rehinelerin kurtarılması için Netanyahu’ya koalisyon desteği verebileceğini açıkladı. Trump ise “Netanyahu artık bu savaşı bitirmek istiyor” ifadeleriyle sürecin sonuna yaklaşıldığına dikkat çekmeye çalıştı.

TEKLİFTE NE VAR?

Yeni öneri, iki ay sürecek bir ateşkesi ve rehinelerin serbest bırakılmasını kapsıyor. Katar ve Mısır’ın arabuluculuğunda şekillenen planda, Hamas’ın 10 canlı rehineyi ve 18 kişinin cenazesini iade etmesi öngörülüyor.

İsrail’in elinde hâlâ 50 rehinenin olduğu, bunların en az 20’sinin hayatta olduğuna inanıldığı belirtiliyor. Yeni planda ayrıca, İsrail’in daha önce baskıladığı insani yardımları BM üzerinden geçirmeyi kabul ettiği ifade ediliyor. ABD ve arabulucular, bu kez önceki tekliflere kıyasla “daha güçlü garantiler” nitelikte olduğunu ileri sürüyor.

Ancak en önemli detay şu: Bu 60 günlük ateşkes, tarafların kalıcı barış masasına oturması için bir geçiş süreci olarak mı tasarlanıyor, yoksa yeniden başlayacak bir savaşın molası mı olacak?

İSRAİL NE İSTİYOR?

Netanyahu’nun temel hedefi hâlâ değişmiş değil: Hamas’ın askeri ve siyasi varlığının tamamen yok edilmesi. “Gazze’de bir daha Hamas olmayacak” diyen Netanyahu, ilk kez hafta sonu yaptığı açıklamada, rehinelerin kurtarılmasını Hamas’ın yok edilmesinin önüne koyduğunu belirtti. Bu değişiklik, İsrail ordusunun da çatışmaların diplomatik yollarla çözülmesini tavsiye etmesinin hemen ardından geldi.

Ancak ordu yetkilileri, Hamas’ın büyük oranda yeraltına çekildiğini ve hedef almanın artık zorlaştığını söylüyor. Bu da çatışmaların taktiksel açıdan bir çıkmaza girdiği yönünde yorumlanıyor.

HAMAS NE TALEP EDİYOR?

Hamas ise üç temel talepte ısrarcı: Kalıcı bir ateşkes, yardımların Birleşmiş Milletler aracılığıyla yapılması ve İsrail’in 2 Mart öncesindeki pozisyonlarına geri çekilmesi. Hamas’a göre, rehine takası tek bir günde gerçekleşebilir, ancak buna karşılık savaşa kalıcı olarak son verileceğine dair garanti isteniyor. Hamas’ın teklifi kabul etmesi durumunda, taraflar dolaylı görüşmelerle anlaşma zeminini arayacak.

DAHA ÖNCE NE OLDU?

Savaşın başladığı 21 ay boyunca sadece 9 hafta boyunca ateşkes uygulanabildi. Kasım 2023’teki ilk ateşkeste 105 rehine serbest kaldı. Ocak 2025’te, Trump yeniden başkanlığa dönmeden hemen önce ikinci bir ateşkes ilan edildi. 8 haftalık süreçte 33 İsrailli rehine bırakıldı, karşılığında onlarca Filistinli mahkum serbest kaldı.

Ancak kalıcı ateşkesin devreye girmesi beklenen ikinci aşama, İsrail’in 18 Mart’ta saldırılara yeniden başlamasıyla sekteye uğradı. Tel Aviv yönetimi, kalan rehineleri kurtarmak için Hamas’a baskı kurduğunu savunarak saldırılara sebep gösterdi.

PEKİ GERÇEK BARIŞ MÜMKÜN MÜ?

Bugünkü teklif, önceki anlaşmalardan daha kapsamlı ve umut verici olarak görülse de tarafların “kırmızı çizgileri” hâlâ varlığını koruyor. İsrail, Hamas’ın ortadan kaldırılmasında ısrarcı. Hamas ise askeri ve siyasi gücünden vazgeçmeye niyetli değil. Bu koşullarda, Gazze’de gerçek bir ateşkesin mümkün olup olmayacağı sorusu, hala cevabını arıyor. Ve bu yanıt, sadece iki tarafın değil, tüm bölgenin geleceğini şekillendirecek.